काठमाडौं उपत्यका पछिल्ला केही दिनदेखि विश्वकै सबैभन्दा प्रदूषित शहरको सूचीमा शीर्ष स्थानमा उक्लिएको छ। ‘एयर क्वालिटी इन्डेक्स’ (AQI) अनुसार बिहीबार मध्यान्हसम्म उपत्यकाको वायु प्रदूषण ३४८ एक्युआई पुगेको थियो, जसले खतरनाक स्तर पार गरिसकेको संकेत गर्छ।
वातावरणविद्हरूका अनुसार कमजोर पश्चिमी वायुका कारण वर्षा नहुँदा र हावा नचलेका कारण प्रदूषण जहाँको त्यहीँ थुप्रिएको छ। साथै, वन डढेलो, कृषिजन्य अवशेष जलाउने कार्य, सडकको धुलो र सवारीसाधनबाट निस्किने धुँवाले वायुप्रदूषणलाई झन् भयावह बनाइरहेको छ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले वायु प्रदूषणका कारण दम, फोक्सोका रोग, आँखाको संक्रमण, नाक र घाँटीमा एलर्जी, छालासम्बन्धी समस्या तथा हृदयघातको जोखिम बढ्न सक्ने चेतावनी दिएको छ। विशेषगरी बालबालिका, वृद्धवृद्धा, गर्भवती महिला तथा दीर्घरोगीहरूका लागि अहिलेको अवस्था अत्यन्त घातक बन्न सक्ने भएकाले घरबाहिर ननिस्कन मन्त्रालयले आग्रह गरेको छ।
उडान प्रभावित, खुला आकाशमा दम बढ्ने खतरा
वातावरणीय प्रदूषणकै कारण त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने आन्तरिक उडानसमेत प्रभावित भएका छन्। हावाको बहाव न्यून हुँदा उपत्यकाको वायुमण्डलमा धुलो र धुँवाको बाक्लो तह बनेको छ, जसले भिजिबिलिटी (दृश्यता) कम गरिरहेको छ।
वन तथा वातावरण मन्त्रालयका अनुसार नेपालमा हरेक वर्ष मंसिरदेखि जेठसम्म वायुप्रदूषण उच्च हुने गर्छ। औद्योगिक प्रदूषण, सवारी साधनका धुँवा, अनियन्त्रित डढेलो तथा खुला फोहोर जलाउने कार्य प्रमुख कारण हुन्। जल तथा मौसम विज्ञान विभागले आउँदो साता हल्का वर्षाको सम्भावना देखिएको जनाएको छ।
डढेलो नियन्त्रण नभएसम्म प्रदूषण हट्ने सम्भावना न्यून
वन डढेलो विज्ञहरूका अनुसार हिउँदमा कम पानी परेका कारण यस वर्ष डढेलोका घटनामा वृद्धि भएको छ। मात्र बुधबारमात्रै देशभर २५३ स्थानमा डढेलो लागेको र पर्सा, मकवानपुर, चितवन, बारा, उदयपुरलगायत ४५ जिल्लामा आगलागीको जोखिम अत्यधिक रहेको बताइएको छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार डढेलो नियन्त्रणका लागि नेपालसँग आवश्यक पूर्वाधार र जनशक्तिको अभाव छ। युवा जनशक्ति विदेश पलायन हुँदा डढेलो नियन्त्रण गर्ने मानवीय स्रोत समेत न्यून भएको छ।
सरकारले प्रदूषण नियन्त्रणका लागि के-कस्ता तत्कालीन र दीर्घकालीन उपाय अवलम्बन गर्नेछ? वातावरण विज्ञहरू यसबारे कस्तो सुझाव दिन्छन्? तपाईंको विचार के छ? टिप्पणीमा लेख्नुहोस्।
