बैंकिङ फ्रन्टलाइनर म्यागजिनका अनुसार, बैंक कर्मचारीबाट हुने आन्तरिक धोखाधडीमा डरलाग्दो वृद्धिदर देखिएको छ। विगत आठ वर्षमा यो ७३ प्रतिशतले बढेको हो, र यो तथ्यांक सन् २०१३ देखि सन् २०२१ सम्मको हो। भविष्यवाणी गरिएको तथ्यांक अनुसार, सन् २०२८ सम्म आन्तरिक धोखाधडीको वार्षिक वृद्धिदर १९.१० प्रतिशत रहनेछ।
विश्वव्यापी रुपमा हेर्दा, वित्तीय क्षेत्रमा कर्मचारीबाट हुने धोखाधडीका घटना लगातार बढिरहेका छन्। एसोसिएसन अफ सर्टिफाइड फ्रड एक्जमाइनर्स (एसीएफई) द्वारा सन् २०२३ को वार्षिक प्रतिवेदन अनुसार, वित्तीय क्षेत्रमा आन्तरिक धोखाधडीबाट सृजित क्षति ४२ अर्ब अमेरिकी डलर पुगेको छ। पिडब्लूसीको सन् २०२३ को अध्ययन अनुसार, सन् २०१८ देखि २०२२ सम्म वित्तीय क्षेत्रका आन्तरिक धोखाधडीका घटना ४० प्रतिशतले बढेका छन्।
भारतमा सन् २०२२/२३ मा रिजर्व बैंक अफ इन्डियाको रिपोर्ट अनुसार, बैंकिङ धोखाधडीको कुल क्षति ३०३ अर्ब भारु पुगेको छ। अन्य देशहरू पनि यस किसिमका धोखाधडीबाट प्रभावित छन्, जसमा बेलायत, लक्जम्बर्ग, नेपाल लगायतका देशहरू प्रमुख छन्।
बैंक र वित्तीय संस्थाहरू सार्वजनिक विश्वास र भरोसामा आधारित छन्, र आन्तरिक धोखाधडीले यस प्रतिष्ठामा गम्भीर प्रभाव पार्दछ। यस्ता घटना घटिसकेपछि समाधान खोज्नु महत्त्वपूर्ण छ, तर यी घटनाहरूलाई रोकथाम गर्नु नै श्रेयस्कर हुन्छ। संस्थाहरूको आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली र कर्मचारीहरूको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ।
आन्तरिक धोखाधडीका प्रकार:
१. ग्राहकको खातामा अनधिकृत कारोबार
२. कर्जा प्रक्रियामा अनियमितता
३. धोखाधडीमा संलग्न कर्मचारिका व्यक्तिगत सम्बन्धहरू
४. संस्थागत नीति र प्रक्रिया उल्लंघन
सारांश:
कर्मचारीबाट हुने आन्तरिक धोखाधडीका घटनाहरूबाट बैंक र वित्तीय संस्थाहरूको प्रतिष्ठामा गम्भीर असर पर्न सक्छ। त्यसैले, प्रत्येक बैंक र वित्तीय संस्थाले आफ्ना कर्मचारीहरूको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा ध्यान दिनु पर्नेछ र रक्षात्मक उपायहरूको अवलम्बन गर्नुपर्नेछ।
आन्तरिक धोखाधडी विरुद्धको लडाइँ केवल एक संस्था वा देशको मात्रै होइन, समग्र बैंकिङ प्रणालीको साझा जिम्मेवारी हो।
