घरजग्गा खरिद गर्दा यी ७ कुरामा ध्यान दिनुभयो भने ठगीबाट बच्न सक्नुहुन्छ!

काठमाडौं – जीवनभरको मेहनतले कमाएको सम्पत्ति सुरक्षित राख्न घरजग्गा खरिद एक प्रमुख लगानीको माध्यम बन्न सक्छ। तर, यो प्रक्रिया सजिलो छैन। कानुनी विषयदेखि भौगोलिक अवस्थासम्मका विविध पक्षहरू नबुझी निर्णय गर्दा भविष्यमा ठूलो आर्थिक र मानसिक दबाब सिर्जना हुन सक्छ।

१. स्थान छनोट: सुविधायुक्त र भविष्यप्रेमी निर्णय

घरजग्गा किन्ने निर्णय गर्दा त्यसको स्थान पहिलो प्राथमिकतामा रहन्छ। विद्यालय, अस्पताल, बैंक, बजार, यातायात सुविधा, सरकारी सेवा, तथा सामाजिक वातावरणलाई विचार गरेर मात्र निर्णय लिनु उचित हुन्छ। साथै, कार्यस्थलदेखि घरको दूरीले दैनिक जीवनमा असर पार्ने भएकाले आवागमन सहज हुने क्षेत्र रोज्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ।

२. कानुनी अवस्था: जग्गाको स्वामित्व र विवाद जाँच्न आवश्यक

घरजग्गा खरिद गर्दा सबैभन्दा पहिला त्यसको कानुनी अवस्था बुझ्नुपर्छ। चार किल्ला स्पष्ट रूपमा किटान भएको छ कि छैन, स्वामित्व विवाद त छैन, कर तिर्न बाँकी छ कि छैन भन्ने यथार्थ बुझ्न जरुरी हुन्छ। प्यानल नक्सा, लालपुर्जा, कर तिरेको प्रमाणपत्र, घर निर्माण स्वीकृतिपत्र जस्ता महत्त्वपूर्ण कागजातको समीक्षा नगरी कारोबार गर्दा ठगीमा पर्ने सम्भावना रहन्छ।

३. जग्गाको बनावट र भौगोलिक अवस्था

जग्गाको उचाइ, ढलान, तथा वरपरको भौगोलिक बनावटले घर निर्माण तथा दीर्घकालीन बसोबासमा असर पार्छ। बाटोभन्दा तल परेको जग्गामा वर्षायाममा पानी जम्ने सम्भावना उच्च हुन्छ। त्यस्तै, खोलानाला, पहिरो वा बाढीको जोखिम रहेको क्षेत्र भने दीर्घकालीन लगानीका लागि सुरक्षित मानिँदैन।

४. ढल निकास र आधारभूत सुविधाहरू

घर निर्माणपछि आउने प्रमुख समस्यामध्ये एक ढल निकासको व्यवस्था हो। पछिल्लो समय बस्ती विकास भए पनि उचित ढल प्रणाली नहुँदा धेरै घरहरू जलमग्न हुने गरेका छन्। त्यसैले, बाथरुम, शौचालय तथा घरभित्रको फोहोर पानी निकासको समुचित व्यवस्था छ कि छैन भन्ने प्रारम्भिक मूल्यांकन अनिवार्य छ।

५. बिजुली र पानीको सुनिश्चितता

बिजुली र पानी जीवनयापनका आधारभूत आवश्यकता हुन्। कतिपय क्षेत्रमा पर्याप्त पानीको आपूर्ति नहुने वा लोडसेडिङको समस्या हुने हुनाले जग्गा खरिद गर्नुअघि त्यसको पूर्वाधार बारे जानकारी लिनुपर्छ।

६. सुरक्षा र वातावरण: बस्नयोग्य क्षेत्र रोज्नुपर्ने कारण

शान्त, सुरक्षित र व्यवस्थित क्षेत्र रोज्नु राम्रो हुन्छ। आपराधिक गतिविधि बढी भएका ठाउँमा घर किन्ने निर्णय गर्दा परिवारको सुरक्षा जोखिममा पर्न सक्छ। त्यस्तै, अत्यधिक प्रदूषण, चर्को भीडभाड वा औद्योगिक क्षेत्र नजिकका स्थानहरूमा बस्न अप्ठ्यारो हुन सक्छ।

७. बजेट र पुँजी व्यवस्थापन

घरजग्गा खरिद ठूलो लगानी हो। त्यसैले, बजेटअनुसार योजना बनाउनु आवश्यक छ। कतिपय अवस्थामा सस्तो जग्गा पाइन्छ तर त्यसले लामो समयपछि ठूलो खर्चको जोखिम निम्त्याउन सक्छ। आर्किटेक्ट डिजाइन, घरको बनावट, तथा वास्तुका पक्षहरूमा समेत सोचविचार गर्नुपर्छ।

निष्कर्ष:

घरजग्गा खरिद केवल सम्पत्ति जोड्ने माध्यम मात्र होइन, यो दीर्घकालीन लगानी हो। स्थान, कानुनी अवस्था, आधारभूत पूर्वाधार, तथा सुरक्षा पक्षहरूको पूर्ण मूल्यांकन गरी निर्णय गरेमा मात्र भविष्यमा सुरक्षित रहन सकिन्छ। नत्र, हतारमा गरिएको निर्णयले पछुताउने अवस्था सिर्जना गर्न सक्छ।