काठमाडौं, बिहानै फोनमा मेसेज आयो ‘के भयो तिमीलाई? किन यस्तो तस्बिर पोस्ट गर्यौ?’ उ झस्किइन्। फेसबुक खोल्न खोज्दा लगइन हुन सकेन। छिट्टै उनले बुझे – उनको खाता ह्याक भइसकेको छ। ह्याकरले उनका साथीहरूलाई पैसा माग्दै अश्लील सामग्री समेत पोस्ट गरिरहेको थियो।
नेपालमा यस्ता घटनाहरू दिनदिनै बढ्दै गएका छन्। ह्याकरहरू कमजोर पासवर्ड, नक्कली वेबसाइट लिंक (Phishing), ह्याक भएको एप आदि मार्फत सामाजिक सञ्जालमा अनधिकृत पहुँच बनाइरहेका छन्। यो अवस्थामा तपाईँको सावधानी नै सबैभन्दा ठूलो सुरक्षा हो।
सुरक्षा उपायको सुरुवात बलियो पासवर्ड राख्नेबाट सुरु हुन्छ। कम्तीमा १२ क्यारेक्टर लामो, ठूलो-सानो अक्षर, अंक र विशेष संकेत भएको पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस्। एउटै पासवर्ड धेरै अकाउन्टमा प्रयोग नगर्नुहोस्। पासवर्ड सम्झन गाह्रो भए, पासवर्ड म्यानेजर एपहरू जस्तै 1Password वा Google Password Manager प्रयोग गर्न सकिन्छ।
त्यस्तै, मल्टी फ्याक्टर अथेन्टिकेसन (MFA) अनिवार्य बनाउनुहोस्। यसले ह्याकरले तपाईंको पासवर्ड पाए पनि अकाउन्ट खोल्न सक्दैन। Google Authenticator वा Authy एपले एसएमएसको तुलनामा बढी सुरक्षा दिन्छ।
फिसिङबाट जोगिन कुनै पनि लिंक क्लिक गर्नुअघि URL अवश्य जाँच गर्नुहोस्। HTTPS नभएको वेबसाइटमा पासवर्ड नहाल्नुहोस्। अनावश्यक एपहरू हटाउनुहोस् र सार्वजनिक वाइफाइमा पासवर्ड राख्नबाट बच्नुहोस्।
यदि खाता ह्याक भयो भने तुरुन्त पासवर्ड परिवर्तन गर्नुहोस्, रिकभरी विधि अपनाउनुहोस् र सेवा प्रदायकको सपोर्टलाई सम्पर्क गर्नुहोस्। अनलाइन दुनियाँमा सतर्कता नै तपाईंको डाटा सुरक्षाको पहरादार हो।
